Bipolar bozukluk manik-depresif bozukluk olarak da bilinir. Duygudurum bozukluğudur. Bazen hasta depresyon dönemlerinde üzgün ve ümitsizdir, pek çok konuda ilgi kaybı vardır. Diğer formda ise hasta kendini enerji doluve öforik hisseder. Duygu değişiklikleri bazen yılda birkaç kez görülür, ya da günde birkaç kez gibi sık aralarla gelebilir. Bazı kişilerde mania ve depresyon aynı anda görülebilir.

Bipolar bozukluk tipleri şunlardır:
1-Bipolar I bozukluk: İş ortamında ciddi problem yaşarlar. manik nöbetler ciddi ve tehlikeli olabilir.
2-Bipolar II bozukluk: Bipolar I bozuklıktan daha az ciddidir. Mania dönmeleri daha hafiftir(hipomania). Genellikle iş yaşamında fazla problem yoktur. Depresyon dönemleri hipomanik dönemden daha uzun sürer.
3-Siklotimik bozukluk: Bipolar bozukluğun hafif bir formudur.Hipomani ve depresyon yıkıcı olabilir. Fakat genel olara hipomanik dönem ve depresyon dönemi çok ciddi değildir.Causes

Aile yakınlarında bipolar bozukluk olması, yüksek stres dönemlerinde, alkol ve madde kullanımında, majörhayat olaylarında mesela bir yakınını kaybetmede, ya da erken yirmili yaşlarda olma riski artırır.

Bipolar bozuklukla bazı durumlar daha sık görülür. Anksiyete bozukluğu(posttravmatik stres bozukluğu, sosyal fobi, genel anksiyete) durumlarında, DEHB(Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluklarında), alkol-sigara-madde bağımlılığında, fiziksel sağlık problemlerinde görülme riski artar. Bu da tedaviyi zorlaştırabilir.

Bipolar bozukluk DSM tanı kriterleri:
1-Bipolar I bozukluk: En az bir manik ve bir karışık epizod olmalıdır. Majör depresif epizod olabilr veya olmayabilir. Bipolar I bozukluk kişiden kişiye değişiklik gösterdiğinden özel şikayet ve bulgularınıza göre daha spesifik alt gruplara ayrılabilir.
2-Bipolar II bozukluk: Enaz bir majör depresif nöbet dönemi ve en az bir hipomanik atak(tam manik atak ya da karışık atak olmayacak) epizodu olmalıdır. Bipolar II’de yaşamın belli alanlarında (İlişkiler, iş vb) sıkınt veya zorlanma olmalıdır. Hastanın şikayetlerine göre alt kategorilere ayrılabilir.
3-Siklotimik bozukluk: Çok sayıda hipomanik epizod ve depresyon dönmeleri vardır. Fakat hiçbir zaman majör depresyon, tam manik epizod ya da karışık nöbet yoktur. Tanı için çocuklarda ve ergenlikte bir yıl yetişkinlerde iki yıl şikayetler devam etmelidir. Bu dönem zarfında iki aydan uzun süre şikayetler kesilmemelidir. Yaşamın belli alanlarında (İlişkiler, iş vb) belirgin sıkıntı veya zorlanma vardır.

Manik epizod DSM-IV tanı kriterleri:
Aşağıdaki kriterlerin 3 ya da daha fazlası olmalıdır.
1- Benlik saygısında abartılı bir artış (Aşırı kendine güvenme ve güçlü hissetme)
2- Uyku gereksiniminin azalması
3- Her zamankinden daha fazla konuşkan olma ya da konuşmaya tutma.
4- Fikir uçuşmaları (sıçramalar) ve düşüncelerin birbiri ardısıra gelmesi.
5- Dikkat dağınıklığı (dikkat önemsiz ya da ilgisiz bir dış uyaranla kolaylıkla dağılabilir)
6- Amaca yönelik etkinlikte artma (toplumsal yönden, işte ya da okulda, cinsel açıdan) ajitasyon.
7- Kötü sonuçlar doğurma olasılığı yüksek, zevk veren etkinliklere aşırı katılma (Örneğin elindeki bütün parayı alışverişte harcama, düşüncesizce cinsel girişimlerde bulunma ya da aptalca iş yatırımları yapma)
8- İş yaşamı, sosyal yaşam ve özel ilişkilerde önemli ölçüde bozulma ve bu durumun
başkalarınca gözlemlenmesi.

Hipomanik epizod DSM -IV tanı kriterleri
A. Olağan depresif olmayan duygudurumdan açıkça farklı, en az 4 gün boyunca sürekli kabarmış, taşkın ya da iiritabl (uyarılmışlık) ayrı bir durum
B. Duygudurum bozukluğu dönemi sırasında 3 ü belirgin olarak bulunur
1. Benlik saygısında aşırı artma ya da grandiosite (büyüklük fikri)
2. Uyku gereksiniminde azalma
3. Konuşkan olma ve konuşmaya tutma
4. Fikir uçuşması, düşüncelerin sanki yaşanıyormuş gibi birbirinin peşi sıra gelmesi
5. Distraktibilite (dikkat dağınıklığı),
6. Amaca yönelik etkinlikte artma ya da psikomotor ajitasyon
7. Kötü sonuçlar doğurma olasalığı yüksek, zevk veren etkinliklere aşırı katılma
C. İşlevsellikte değişiklik
D. Başkalarınca da gözlenebilir düzeydedir
E. Hastaneye yatırmayı gerektirecek psikotik özellikler göstermez
F. Madde ya da Genel tıbbi duruma bağlı değildir.

Major depresyon DSM-IV tanı kriterleri
A. 2 Haftalık dönem işlevsellik değişikliği ile birlikte en az iki hafta süre aşağıdakilerin 5 inin bulunması, en az birinin Depresif duygudurum  ya da ilgi kaybı ya da zevk alamama olması gerekir
1. Her gün gün boyu süren depresif duygudurum ( Üzgün, boşlukta hissetme,ağlamaklı görünüm)
2. Her gün ve gün boyu süren etkinliklere ilgide azalma, eskisi kadar zevk alamama
3. Önemli derecede kilo kaybı ya da kilo alımı
4. İnsomnia ya da hipersomnia ( Uykusuzluk ya da aşırı uyuma)
5. Psikomotor ajitasyon ya da retardasyonun olması (davranışlarda aşırı artma ya da gerileme)
6. Yorgunluk, bitkinlik ve enerji kaybının olması
7. Değersizlik, aşırı ya da ugun olmayan suçluluk duygularının(sanrısal=gerçek dışı yargı) olabilir
8. Düşüncesini yoğunlaştırmada azalma ya da kararsızlık
9. Yineleyen ölüm düşünceleri ( İntiharla ilgili)
B. Bu semptomlar karışık tekrarlamanın tanı ölçütlerini karşılamamaktadır.
C. Bu semptomlar madde kullanımına /Genel tibbi bir hastalığa bağlı değildir.
D. Kayıptan 2 aydan fazla süren semptomlar. Yas ile daha iyi açıklanamaz.

Tedavi:
Yaşamboyu tedavi gerekir. İlaçlar, psikoterapi ve destek grupları tedavide kullanılmaktadır.
akut şikayetlerin kontrol edilebilmesi için yatış gerekebilir. Başlangıç tedavisi verilir ve şikayetler kontrol altına alınır. sonrasında yaşam boyu devam edecek idame tedavisi gerekir. Madde kullanımı varsa tedavi edilmelidir.
A-İlaçlar:
1-Lityum(Lithuril): duygudurum düzenleyicisidir. Aşırı mania ve depresyon nöbetlerini önler. Tiroid ve karaciğer problemlerine neden olabilir. Düzenli kontroller gereklidir. Ağız kuruluğu ve sindirim sistemi problemleri yapabilir.
2-Antiepileptikler: Valproic acid (Depakin), Divalproex (Depakote) and Lamotrigine (Lamictal) bu amaçla kullanılan ilaçlardır. Asenapine (Saphris) karışık dönemlerde etkilidir. Sık yan etkileri kilo alımı, baş dönmesi ve uyku halidir. Bazen cilt döküntüleri,kan ve karaciğer problemleri yapabilirler.
3-Antipsikotikler: Aripiprazole (Abilify), Olanzapine (Ozaprin), Quetiapine (Seroquel), Risperidone (Risperdal) bu amaçla kullanılan ilaçlardır. Sadece Quetiapine adlı ilacın FDA
tarafından bipolar bozuklukta kullanımı onaylanmıştır. Fakat diğer ilaçlarda bu amaçle doktorlar tarafından tercih edilebilmektedir. Kilo artışı, uyku hali, titremeler, görme bulanıklığı ve çarpıntı olabilir. Çocuklarda kilo artışı önemli bir özelliktir. Antipsikotik kullanımı hafıza ve dikkat problemlerine neden olabilir. İstemsiz yüz ve vücut hareketleri olabilir.
4-Antidepresanlar: Duygudurum düzenleyici ile birlikte alındığında manik atak önlenebilir. SSRI antidepresanların en sık görülen yan etkileri cinsel istekte azalma orgazm sorunlarıdır. Eski antidepresanlar(MAO inhibitörleri ve trisiklik antidepresanlar) ciddi yan etkilerinden dolayı tedavide tercih edilmezler.
5-Symbax: Antidepresan fluoxetine ve antipsikotik olanzapine içerir..Duygudurum düzenleyici ve antidepresan etkilidir. FDA tarafından bipolar bozukluk tedavisinde kullanılır. Kilo artışı, baş dönmesi ve iştah artışı nedeni alabilir. Diğer antidepresanlar gibi cinsel istek problemlrine neden olabilir.
6-Benzodiazepinler: Lorazepam (Ativan), Diazepam (Diazem), Chlordiazepoxide (Libkol) ve Alprazolam (Xanax) bu amaçla kullanılan ilaçlardır. Yatıştırıcı özelliği olan ilaçlardır. Genel olarak akut bipolar bozukluk döneminde ve kısa süreli kullanılır. Baş dönmesi, kas koordinasyonunda azalma, denge sağlamada problemler ve hafıza sorunlarına neden olabilir.

Doğru ilacı bulmak biraz sabır gerektirir. Bazı ilaçların etkili olması haftalar ya da ayalar gerekebilir. Şikayetlerin değişimine göre doz ayarlaması yapılır.
İlaç kullanımı sırasında etkili bir doğum kontrol yöntemi kullanılmalıdır. Bazı doğum kontrol yöntemlerinin etkinliği azalabilir. Dikkatli olmak gerekir. Gebe kalmayı düşünüyorsanız doktorunuza danışmalısınız. Emzirme döneminde kullanımı konusunda doktorunuza danışmalısınız.

B-Psikoterapi:
-Bilişsel davranış terapisi: Sağlıksız ve negatif düşünceler belirlenir ve pozitif düşünce kalıpları geliştirilir.
-Psikoeğitim: Bipolar bozukluğu çevrenizin ve sizin anlamanıza yardımcı olur. Ykınlarınızın duygu değişimlerini fark etmesini sağlar.
-Grup terapisi: Daha iyi ilişkiler kurma becerisi sağlar.

C-Transkraniyal manyetik stimülasyon(TMS):
Hızlı manyetik uyarılar verir. Tam etki mekanizması bilinmemektedir. Daha fazla kanıta ve araştırmaya ihtiyaç vardır. Ensık görülen ve ciddi yan etkisi nöbet geçirme riskidir.

D- Electrokonvülzif terapi (EKT):
EKT’de beyin içinden akım geçirilir. Beyindeki sinir iletim meddelerinin(Nörotransmitter) düzeyini etkileyerek depresyonda düzelme sağlar. Diğer tedavi alternatifleri fayda göstermediğinde dahi ani rahatkama sağlar. Özellikle intihar eğilimi yüksek olanlarda, düzenli ilaç kullanmayanlarda, gebelikte ve ilaçların yetersiz kaldığı ciddi depresyon vakalarında uygulanabilir. Bazen yaşlı ve ilaçları tolere edemeyen hastalarda da uygulanabilir. Bir miktar biliç bulanıklığı yapabilir. Bir kaç dakika ya da birkaç saat sürer)  Bazen geçici hafıza kaybı yapabilir.

 

Yorum Yaz

Yorum Yapabilmek İçin Lütfen Üye Girişi Yapınız.