Hiperandrojeneminin tanısında ve ayırıcı tanısında kullanılan bir testtir. Gün içerisinde salınımında değişiklik olmaz. Hiperandrojeneminin değerlendirilmesinde total testosteron, seks hormon bağlayıcı globulin(SHBG) ve sıklıkla 17-OH Progesteron ölçümleri ile birlikte değerlendirilir. Konjenital adrenal hiperplazi(KAH) tanısında yardımcıdır. Erken adrenaşı belirlemede önemlidir.
Referans değerler:
Erkekler:
0-12 yaş: 100-600 ng/mL
13-60 yaş: 1250-3500 ng/mL
≥60 yaş: 1250-3500 ng/mL
Bayanlar:
0-12 yaş: 100-600 ng/mL
13-60 yaş: 700-3500 ng/mL
≥60 yaş: 110-610 ng/mL

DHEA-S hakkında açıklayıcı bilgi:
DHEA oldukça düşük androjenik etkili bir steroiddir. Fakat pek çok seks hormonunun üretiminde rol alır. DHEA, ACTH kontrolünde böbrek üstü bezinden salgılanır. Adrenal bezden DHEA sulfat formu(DHEA-S) şeklinde salgılanır. Sulfat formu albumine daha kuvvetli bağlanır. Fakat yumurtalık dokusunda(gonadlarda) ve özellikle ciltte sülfatazların yardımıyla DHEA’na dönüşür ve daha kuvvetli androjen ve östrojenlerin sentezinde rol alır.

Gebelik döneminde DHEA-S fetusun adrenal bezinden fazla miktarda salgılanır. Doğum sonrasında adrenarş başlangıcına kadar düşük seviyededir. Adrenarş başlangıcından sonra yirmili yaşlara kadar maksimum düzeydedir(doğum sırasındaki düzeye yakındır). 40-60 yaşlarına kadar pik seviyeden %20 oranında azalır.

Kadınlarda DHEA-S artışı hiperendrojenemi bulgularına yol açar. Erkeklerde herhangi bir şikayet olmaz, hafifçe östrojen düzeyi artabilir. . Genellikle hafif orta derecede DHEA-S yüksekliği asemptomatiktir. KAH’de 21-hidroksilaz ve 11-hidroksilaz enzimlerinin eksikliğine DHEA-S düzeyleri orta derecede artmıştır. 3-beta hidroksisteroid dehidrojenaz eksikliğinde belirgin bir artış söz konusudur. 17-alfa hidroksilaz eksikliği düşük DHEA-S düzeyleri ile karakterizedir.
Artmış DHEA-S düzeyleri artmış adrenal androjen üretimini gösterir. Hafif düzeylerde artış varsa genellikle idiyopatik nedenlidir. Androjen üreten adrenal tümörlerde ciddi artışlar sözkonusudur.
KAH’de DHEA-S düzeylerinde genellikle 5-10 kat artış vardır. Fakat 3 beta-hydroksisteroid dehidrojenaz eksikliği dışında tanısal olarak DHEA-S düzeyi yüksekliği fazla belirleyici değildir.

Kız çocuklarında 7-8 yaş altında, erkek çocuklarında 8-9 yaş altında pubik kıllanma, erkeklerde penis büyümesi varsa erken adrenarş ya da erken puberte ya da her ikisi söz konusu olabilir. Bu durumda aşağıdaki testler istenir.
1-DHEA-S
2-Androstenedion
3-Östradiol
4-Total ve serbest testosteron
5-SHBG
6-FSH
7-LH
Sadece erken adrenarş varsa; DHEA-S prepubertal seviyelerin üstündedir.
Erken puberte de söz konusu ise; SHBG düşer, FSH, LH, E2(kız),Testosteron(erkek) düzeylerinde puberte öncesi olması gereken düzeylere göre değişken artışlar görülür.

DHEA-S düzeylerinde hafif değişiklikler varsa ilaç kullanımı sorgulanmalıdır:
DHEA-S seviyesini azaltan ilaçlar şunlardır: İnsulin, oral kontraseptifler, kortikosteroidler, karaciğer enzimlerini uyaran santral sinir sistemi ilaçları (carbamazepine, clomipramine, imipramine, fenitoin), kolesterol düşüren ilaçlar (statinler, cholestyramine vb), domapinerjic ilaçlar(levodopa/dopamine, bromocryptine vb), balık yağı ve E vitamini.
DHEA-S seviyesini artıran ilaçlar şunlardır: Metformin, troglitazone, prolactin(indirek yoldan nöroleptik ilaçlar), danazol, kalsiyum kanal blokerleri (diltizem, amlodipin vb), and nikotin.

Günümüzde DHEA-S replasmanı konusunda net bir kullanım alanı yoktur.

Yorum Yaz

Yorum Yapabilmek İçin Lütfen Üye Girişi Yapınız.