Hidrosefali, beyin içindeki boşluklarda(ventrikül), beyin sıvısı birikimidir. Aşırı sıvı ventriküllerin boyutunu artırır ve beyin üzerinde baskı yapar.
Beyin omurilik sıvısı (BOS) normalde ventriküllerin içinde akar ve beyin ve omurga üzerinde devamlı hareket halinde olan bir sıvıdır. Ama hidrosefali nedeniyle oluşan fazla miktarda beyin omurilik sıvısı (BOS) beyin üzerine bası uygular ve beyne zarar verir. Beyin fonksiyonlarında bozulmalar oluşur.
Hidrosefali her yaşta görülebilmekle birlikte, bebeklerde ve yaşlı yetişkinlerde daha yaygındır.
Hidrosefali için cerrahi tedavi beynin normal beyin omurilik sıvısı seviyesini sağlamak ve korumak için yapılır. Hidrosefaliye bağlı şikayetlerin azaltılmasında ve fonksiyon kayıplarının düzeltilmesinde çeşitli yöntemler kullanılır.
Belirtileri:
Hidrosefali belirti ve bulguları için başlangıç yaşı genellikle değişir:
I-Bebekler
Bebeklerde hidrosefali belirtileri şunlardır:
-Alışılmışın dışında büyük baş
-Başın büyüklüğünde hızlı bir artış,
-Başının üstünde bir şişkinlik ya da gergin yumuşak açıklık (bıngıldak).
-Kusma
-Uyuklama
-Sinirlilik
-Beslenme zorluğu
-Nöbet
-Gözler aşağı sabitlenir (sunsetting)
-Kas tonusu ve gücünde azalma, dokunma yanıt vermeme, büyüme-gelişme geriliği
Yeni yürümeye başlayan ve büyük çocuk
II-Küçük ve büyük çocuklar
-Bebeğin başının anormal büyümesi
-Baş ağrısı
-Bulantı veya kusma
-Ateş
-Yürüme ya da konuşurken gecikmeler
-Konuşma ve diğer kazanılmış becerilerin gerilemesi
-Bulanık veya çift görme
-Denge zorluğu
-Koordinasyon güçlüğü
-Sinirlilik
-Kişilik Değişimi
-Dikkat ile ilgili sorunlar
-Okul performansında düşüş
-İştahsızlık
-Nöbet
-Uyuklama
-Uyanık kalmada veya uyanmada zorluk
III-Genç ve orta yaşlı yetişkinler
-Baş ağrısı
-Uyanık kalmada veya uyanmada zorluk
-Koordinasyon veya denge kaybı
-Mesane kontrolünün kaybı veya sık idrara gitme isteği
-Görmede sorunlar
-İş performansını etkileyen  hafıza, konsantrasyon ve diğer düşünme becerilerinde düşme
IV-Yaşlı yetişkinler
-Mesane kontrolünün kaybı veya sık idrara gitme isteği
-Hafıza kaybı
-Düşünme ya da akıl yürütme becerilerinin kaybı
-Yürümede zorluk, ayakların dolaşması ve kilitlenmesi hissi
-Koordinasyon veya dengenin bozulması
-Genel olarak, hareketlerde yavaşlama
Nedenleri:
Hidrosefali beyin omurilik sıvısının ne kadar üretildiği ve ne kadarının kan damarları tarafından emildiğine bağlı olarak çeşitli nedenlerle oluşabilir. Normalde BOS üretimi ve sıvının emilmesi dengede olmalıdır.
Beyin omurilik sıvısı (BOS)
Beyin omurilik sıvısı, ventriküllerin yüzeyini kaplayan dokular tarafından üretilmektedir. BOS, bu ventriküllerden kanallar yoluyla geçerek beyin yüzeyinde ve omurilik boyunca dolaşır. BOS, özellikle beyin tabanına yakın dokularda bulunan kan damarları tarafından emilir.
Beyin omurilik sıvısı beyin fonksiyonunda önemli bir rol oynar:
-Ağır beyin dokusunun kafatası  içinde yüzmesini sağlar.
-Beynin yaralanmasını önlemek için tampon aln oluşturma
-Beyinde oluşan metabolizma atık ürünlerini uzaklaştırma
-Beyin içinde sabit basıncın sağlanabilmesi için beyin ve omurilik arasında geçiş yapabilme
Aşırı BOS
Aşırı beyin omurilik sıvısı aşağıdaki nedenlerden biriyle oluşur:
Tıkanıklık. En yaygın nedendir. Bir ventrikülden diğerine veya ventriküllerden beyin çevresindeki diğer alanlara, beyin omurilik sıvısının normal akışının tıkanması sonucu oluşur.
Kötü emilim. Daha nadir görülür. Hastalık ya da inflamasyona bağlı beyin damarlarının zarar görnesi sonucu oluşur.
Birçok durumda, hidrosefaliye yol açan neden  tam bilinmemektedir.
Yenidoğan
Doğumda (konjenital) veya doğumdan kısa bir süre sonra mevcuttur.
Aşağıdakilerden herhangi biri nedeniyle oluşabilir:
-Merkezi sinir sisteminin anormal gelişimi (Beyin omurilik sıvısının akışını engellenmesi)
-Erken doğum komplikasyonu, ventrikül içine kanama
-Kızamıkçık veya frengi gibi bir hamilelik sırasında geçirilen enfeksiyon, fetal beyin dokularında hasara neden olabilir.
Diğer faktörler
Herhangi bir yaş grubunda hidrosefali nedeni olabilecek faktörler şunlardır:
-Beyin ya da omurilik lezyonları ya da tümörler
-Bakteriyel menenjit veya kabakulak gibi merkezi sinir sistemi enfeksiyonları
-Inme veya kafa travmasına bağlı beyin kanaması
-Beynin travmatik yaralanmaları
Komplikasyonlar:
Hidrosefalinin uzun süreli komplikasyonları çok farklı olabilir ve tahmin etmek zordur.
Hidrosefali doğumda bulunur ve  zamanla ilerlerse, zihinsel gelişim bozulur ve fiziksel engelli olmaya neden olabilir.
Daha az ciddi vakalarda, uygun tedavi ile, daha hafif  komplikasyonlar olabilir.
Yetişkinlerde bellek ve diğer düşünme becerilerinde önemli bir düşüş varsa, genellikle hidrosefali tedavisi sonrası bu belirtilerin düzelmesi zordur ve genellikle kalıcıdır.
Tanı:
Hidrosefali tanısı genellikle dayanmaktadır:
I-Nörolojik muayene
Nörolojik muayenenin türü bir kişinin yaşına bağlıdır. Nörolog bazı sorular sorar ve nispeten basit testleri yaparak aşağıdaki fonksiyonları değerlendirir.
-Refleksler
-Kas gücü
-Kas tonusu
-Dokunma duyusu
-Vizyon ve göz hareketleri
-İşitme
-Koordinasyon
-Denge
-Mental durum
-Ruh hali
II-Beyin görüntüleme
Beyin görüntüleme testleri, aşırı beyin omurilik sıvısına bağlı ventrikül genişlemesini gösterir.
Ultrason. Genellikle bebeklerde bir başlangıç değerlendirmesi için kullanılır. Ultrason cihazı bebeğin başının üstündeki yumuşak açıklık (bıngıldak) üzerine yerleştirilir. Rutin prenatal muayene sırasında ultrason muayenesi ile doğumdan önce hidrosefali tespit edebilir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRG)  Beyin dokusunun ve ventriküllein detaylı görüntüleri alınır. Bazı MRG taramaları bir saat kadar sürebilir ve çocuklar için hafif sedasyon gerekebilir. Ancak, bazı hastanelerde yaklaşık beş dakika süren ve sedasyon gerektirmeyen hızlı MRG görüntüleme uygulanabilmektedir.
Bilgisayarlı tomografi (BT) Beyin kesitler halinde indcelenir. Tarama ağrısızdır ve yaklaşık 20 dakika sürer. Bu test yatış pozisyonunda yapılır, bu nedenle çocuklara genellikle hafif bir sakinleştirici verilir. Hidrosefali için BT taramaları genellikle sadece acil muayeneler için kullanılır.
Tedavi:
Eğer beyin-omurilik sıvısının dolaşımının bozulmasına neden olan bir tıkanıklık varsa neden olan tıkanıklığa (tümör, kist v.b.) yönelik cerrahi tedavi yapılabilir. Tıkanıklık açılamıyorsa beyin-omurilik sıvısının beyin içi dolaşım yolları cerrahi girişimlerle değiştirilebilir.
Iki cerrahi tedaviden biri hidrosefali tedavisinde kullanılır.
A-Şant
Hidrosefali için en yaygın tedavidir. Şant denilen bir drenaj sistemi cerrahi ile yerleştirilir. Bu sistem, doğru yönde ve uygun oranda akan beyin sıvısını tutan bir valf ile uzun, esnek bir tüpten oluşur. Kafa derisinin altında sistemin "pompa" denilen parçası bulunur. Hortumun bir ucu, genellikle beynin ventriküllerin birine yerleştirilir. Beyinden cilt altından geçirilerek kalbin bir odacığına ya da karın içine tüpün diğer ucu yerleştirilir. Bu şekilde fazla sıvı beyinden dışarı atılır.
Hidrosefali olan kişiler genellikle hayatlarının geri kalanında şant sistemine ihtiyaç duyarlar ve düzenli izlenmeleri gerekir.
Hidrosefali tanısı anne karnında konulmuş bebeklerde en sık uygulanan yöntem; bebeğin mümkün olduğunca erken dönemde doğurtulması ve en erken dönemde ameliyatının yapılmasıdır.
Cerrahi sonrası hasta bir süre hastanede gözlenir. Genellikle hastanın şikayetleri bir süre sonra düzelir. Ancak beyin dokusunda kalıcı hasar meydana gelmişse hastanın bazı fonksiyonları düzelmeyebilir. Görme ve zeka gibi fonksiyonların düzelmemesinin en önemli sebebi tedavinin gecikmesidir. Hastanın hastanede kalış süresi hastanın iyileşme durumuna göre değişir. Bu hastaların, şantın çalışıp çalışmadığının takibi açısından uzun süreli izlenmesi gerekir. Hidrosefali nedeniyle tedavi edilen hastaların önemli bir kısmı normal hayatlarını sürdürebilirler. Şantın çalışmaması ve enfeksiyon durumlarında değiştirilmesi gerekebilir. Şantın pil gibi bir güç kaynağına ihtiyacı yoktur. Pompaya aşırı basmak bozulmasına neden olacaktır. Özellikle bebeklik döneminde bebeğin şantın olduğu tarafa yatırılması uygun olmaz.
Şant komplikasyonlarının önlenmesi için düzenli ve sık aralıklarla muayeneye gidilmelidir. Eğer;
-Ameliyat yerinde ve şant hattı üzerinde kızarıklık ve hassasiyet,
-Hastada huzursuzluk, bulantı, kusma,
-Baş ağrısı, çift görme, ateş, karın ağrısı, havale geçirme,
-Ameliyat öncesi şikayetlerin tekrarlaması
gibi şikayetler varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. Sorunlar erkenden fark edilip düzeltilmezse ölüme kadar gidebilecek kötü sonuçlar ortaya çıkabilir. Şanta bağlı sorunlar çok hızla, bazen saatler içinde, gelişebilir. Herhangi bir şüphe durumunda oturduğunuz yere en yakın beyin ve sinir cerrahisi merkezine ve/veya ameliyatı yapan doktorunuza ulaşmanız önemli olacaktır.
B-Ventrikülostomi
Ventrikülostomi bazı hastalarda kullanılan bir cerrahi prosedürdür. Beynin içi doğrudan bir video kamera ile görüntülenir. Ventriküllerden birinin tabanına veya ventriküller arasına bir delik açılarak fazla sıvının akması sağlanır.

Yorum Yaz

Yorum Yapabilmek İçin Lütfen Üye Girişi Yapınız.