Osteoporozda kemikler zayıf ve kırılgandır. Hafif stresler bile kırığa yol açabilir. Eğilme, öksürme dahi kırık nedeni olabilir.Osteoporoz nedeniyle oluşan kırıklar en sık kalça,el bileği ve sırtta görülür.
Kemik yaşayan bir dokudur.Devamlı yapım ve yıkım halindedir.Yeni kemik yapımı, yıkılan kemik miktarına uygun oranda olmazsa osteoporoz oluşur. Erkek ve kadınlarda tüm ırklarda görülür.Menopozdaki Asyalı kadınlarda daha sıktır.İlaçlar, diyet takviyeleri ve ağır kaldırma egzersizleri kemikleri kuvvetlendirir.

Erken dönemlerde hastalarda ağrı ve herhangi bir şikayet yoktur. Fakat ileri aşamalarda sırt ağrısı, boy kısalması, sırtta eğilme, kemik kırığına eğilim görülebilir.Erken menopoz durumunda daha sık kontrollere gitmekte fayda vardır.

Gençlik döneminde kemik yapımı daha hızlıdır.kemik yıkımı azdır.Bu nedenle kemik kitlesi artış gösterir.Erken 20’li yaşlarda kemik kitlesi maksimum düzeylere ulaşır.Yaş ilerledikçe kemik yıkımı kemik yapımından fazladır. Kişide ne kadar kemik erimesi olabileceği gençlik yıllarında kazanılan kemik kitlesi ile orantılıdır.Eğer kemik depolarınız kuvvetli ise ileri yaşlarda kemik erimesi yaşama şansınız azalacaktır.

osteoporoz resimKadınlarda kemik erimesi daha sık görülür.Beyaz ve Asya kökenlilerde daha sıktır.Yaş ilerledikçe osteoporoz riski artar.Osteoporoz şikayeti olan bir yakınınız varsa,sizin de osteoporoz olma şansınız artar.Küçük ve zayıf yapılı kişilerde osteoporoz daha sıktır.
Kadınlarda östrojen hormonu,erkeklerde testosteron hormonu eksikliği kemik erimesi şansını artırır.Bu iki hormon kemik yapımını uyarır.Kadınlarda menopoz sonrası,erkeklerde ise yaşlanma ile birlikte hormon düzeyleri azalır. Erkeklerde prostat kanseri tedavisinde kullanılan ilaçlar testosteron düzeyini azaltır.
Hipertiroidide ve hipotiroidi tedavisinde kullanılan ilaçlar fazla alındığında kemik erimesi riski artar.
Paratiroid hormonu ve adrenallerin fonksiyon bozuklukları kemik erimesi riskini artırır.

Diyetle yeterince kalsiyum alınamaması durumunda zamanla kemik yoğunluğu azalır,kemiklerin kırılma riski artar.Mesela anoreksi hastaklığında diyetle alınan kalsiyum miktarı da azdır.Bu hastalarda osteoporoz sık görülür.

Bazı ilaçlar da kemik erimesi riskini artırır.Bunlar şunlardır:
1-Kortikosteroid hormonu: Uzun süreli kullanımda kemik yapımını azaltır.
2-Antiepileptikler
3-Depresyon ilaçları
4-Reflü ilaçları
5-Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar
5-Transplant sonrası kullanılan ilaçlar

Osteoporoz tespit edildiğinde özellikle sırt ve kalça ekleminde kırıkların olması en ciddi risklerdir. Özellikle yaşlılarda kalça ekleminde kırılma ciddi morbidite ve mortalite nedenidir.
Bazı hastalarda düşme veya darbe olmamasına rağmen omurgayı oluşturan kemiklerde kırık oluşabilir. Omurga kemiklerinde zayıflama sonucu küçük çökme kırıkları oluşabilir.Bu da sırt ağrısı,boyda kısalma ve sırtta eğilmeye neden olur.

Tanı:
Osteoporoz tanısında Kemik Mineral Densitometrisi(Dual energy X-ray Absorptiometry-DXA) en sık kullanılan testtir. Ağrısız bir şekilde Lokal yada tüm vücut taraması yapılır.

Tedavi:
1-Bisfosfonatlar: Kadınlarda ve erkeklerde kullanılır.
Alendronate(Fosamax)
Risedronate(Actonel)
Ibandronate(Bonviva)
Zoledronik asit
Yan etkileri bulantı,karın ağrısı,yutmada zorluk,ösofagus enfeksiyonu ve ülseri görülebilir. Bol su ile içilmeli, yarım saat ayakta kalınmalı ve aç karnına alınmalıdır. Bifosfonatların enjeksiyon formlarının ösofagus üzerine olumsuz etkisi yoktur.4 ayda bir ya da yılda bir uygulanır. Uzun süreli bifosfonat tedavisi üst uyluk kemiğinde çatlaklara yol açabilir.Fakat kırık oluşturmaz.Nadiren çene kemiğinde özellikle diş çekiminden sonra osteonekroz oluşumuna bağlı çene kemiği kaybı bildirilmiştir.
2-Hormonal tedavi: Menopoz sonrası hemen başlanan osteoporoz tedavisi kemik yoğunluğunun korunmasında faydalıdır.Fakat kanda pıhtılaşma,rahim kanseri,meme kanseri ve kalp hastlıkları riski artabilir. Raloksifen(Evista) östrojenin kemik üzerine olumlu etkilerini sağlar. Majör yan etkisi yoktur.Fakat kan pıhtılaşma riski östrojen hormonuna benzer şekilde artabilir.Raloksifen kullanımı sırasında sıcak basması yaşanabilir.
Erkeklerde de yaşla birlikte testesteron düzeyi azalır, buna bağlı osteoporoz gelişebilir. Testosteron replasman tedavisi başlanabilir.
3-Stronsiyum Renalat(Protelos):Yeni kemik yapımını uyarır ve kemik yıkımını azaltır. Periyodik tabloda kalsiyumun hemen altında yer alan bir elementtir.Vücutta hemen emilir ve kemik ve enamel dokusuna yerleşir.Sağlık problemi oluşturmaz, kemik yapısını kuvvetlendirir. Genellikle iyi tolere edilir. Yaşlı ve osteopenik hastalarda kemik kırıklarının önlenmesinde kullanılır. Yemeklerden ve diğer ilaçlardan en aziki saat sonra alınmalıdır. Bulantı, ishal, baş ağrısı, egzema olabilir. Yan etkiler 2-3 ayda geçer. Tromboemboli hikayesi olan hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.
3-Diğer tedavi ajanları: - Teriparatide(Forteo)-Paratiroid hormonu vasıtasıyla kemik yapımını uyarır.
Denosumab(Prolia,Xgeva) 6 yada bir cilt altına uygulanır.Kas ve sırt ağrısı yapabilir.
Calcitonin(somon)(Fortical,Miacalcin) Tiroid bezi tarafından üretilen bir hormondur.Kemik kaybını azaltır.Nazal sprey olarak uygulanır.Tedavi ajanlarının en az etkilisidir.

Osteoporozun önlenmesinde 3 önemli faktör vardır:
1-Yeterli kalsiyum alınması : Kadın ve erkekler 18-50yaş arası günlük 1000mg kalsiyuma ihtiyaç duyarlar.Kdınlarda 50yaş sonrası,erkeklerde 70 yaş sonrası günlük ihtiyaç 1200mg’dır.Günlük 2000mg dan fazla takviye olarak alınmamalıdır.En iyi kalsiyum kaynaklar koyu yeşil yapraklı sebzeler,azyağlı süt ürünleri’dir.
2-Yeterli D vitamini alınması: D vitamini kalsiyumun emilimi için gereklidir.Güneşli günlerde yeterince D vitamini deri yoluyla üretilmektedir.Yukarı enlemlerde,kapalı alanlarda çalışıyorsanız ya da yeterli güneş ışığı alamıyorsanız D vitamini takviyesi yapmanız faydalıdır.Günlük 600-800IU alınabilir.Genç yetişkinler günlük 4000IU’ya kadar güvenli olarak D vitamini takviyesi alabilirler.
3-Düzenli egzersiz: Düzenli yapılan egzersiz kemik kaybını azaltır ve kuvvetli kemik yapımını uyarır.Gençlik döneminden sonra düzenli egzersiz kemiklerin korunmasında faydalıdır. Fakat hangi yaşta başlarsanız başlayın olumlu etkisini görürsünüz.Kemik gelişiminde olumlu egzersizler şunlardır:Yürüme,koşma,dans,step,merdiven çıkma,ip atlama, basketbol,futbol bunlardan bazılarıdır.Bisiklete binme ve yüzmenin kemik gelişimine fazla olumlu etkisi yoktur.

Sigara içmemelisiniz(kadınlarda östrojen düzeyiniazaltır),aşırı alkol almamalısınız(kalsiyum emilimini azaltır).düşmelerden kaçınmalısınız. Alçak topuklu, tabanı kaygan olmayan ayakkabılar tercih edilmelidir. Sedanter yaşam tarzından uzak durmalısınız. Yürüyün, koşun, dans edin.

Yorum Yaz

Yorum Yapabilmek İçin Lütfen Üye Girişi Yapınız.